Co daje nam wdzięczność – jak jej praktyka wpływa na mózg i emocje?

Wszyscy chcemy szczęśliwego życia. Wygodna praca, doskonała rodzina, stabilność finansowa i wspaniałe życie towarzyskie. Dążymy do tego poprzez (często nieludzki) wysiłek. A w tym nieskończonym dążeniu do szczęścia, które w większości przypomina miraż, jak często poświęcamy choćby minutę, by podziękować za to, co już mamy w tej chwili?

Wdzięczność to potężna ludzka emocja. Praktykując tą emocję (np. poprzez prowadzenie dziennika wdzięczności lub pisanie listów) wpływamy na nasze nastawienie i dosłownie zmieniamy nasz mózg! Wdzięczność tworzy nowe ścieżki neuronalne i nastawiania nas do wychwytywania większej ilości pozytywów z rzeczywistości. I to nie jedyny wspaniały efekt praktykowania tej emocji. Lista korzyści zdaje się nie mieć końca…

Przyjrzyjmy się badaniom naukowym na temat wdzięczności i jej wpływowi na naszą psychikę.

„Wdzięczność może zmienić zwykłe dni w dziękczynienie, zamienić rutynową pracę w radość, a zwykłe okazje w błogosławieństwa.”

przysłowie

Spis treści

• Czym jest wdzięczność?
• Neuronauka i główne korzyści praktykowania wdzięczności
• Wdzięczność zwiększa poziom szczęścia i jakość relacji międzyludzkich
• Szczęście ważniejsze niż zdrowie?
• Wdzięczność receptą na udany związek?
• Wdzięczność poprawia stan zdrowia 
• Wdzięczność buduje zaangażowanie wśród pracowników
• Neuronauka: jak wdzięczność wpływa na nasz mózg?
• W jaki sposób wdzięczność wpływa na mózg?
• Wdzięczność i neurotransmitery
• Wdzięczność i psychologia społeczna
• Wpływ wdzięczności na układ nerwowy
• Wdzięczność uwalnia toksyczne emocje
• Wdzięczność sprawia, że odczuwamy mniej bólu
• Wdzięczność poprawia jakość snu
• Wdzięczność pomaga w regulacji stresu

Czym jest wdzięczność?

Słowo wdzięczność, wywodzące się z łacińskiego słowa „gratia”, oznacza dziękczynienie. W psychologii pozytywnej wdzięczność jest ludzkim sposobem uznania dobrych rzeczy w życiu. Psychologowie zdefiniowali wdzięczność jako pozytywną reakcję emocjonalną, którą odczuwamy, gdy ktoś daje lub otrzymuje od kogoś korzyść (Emmons i McCullough, 2004).

Ci sami badacze określili, że wdzięczność wiąże się z osobistą korzyścią, która nie była celowo poszukiwana, czy zasłużona, ale otrzymana z powodu dobrych intencji innej osoby.

Zazwyczaj kojarzymy wdzięczność z uczuciem jakie pojawia się, gdy ktoś nam pomoże lub sprawi niespodziewany, miły prezent. Często posługujemy się zwrotem ,,będę wdzięczny’’, gdy chcemy prosić o przysługę. Większość osób w ogóle nie zwraca uwagi na to odczucie. Doskonale znamy smutek, złość, satysfakcję, ale… wdzięczność? Okazuje się, że ta emocja ma niezwykły wpływ na nasze zdrowie psychiczne i fizyczne, a jej świadome praktykowanie w niezwykły sposób oddziałuje na nasze życie. 

Dlaczego tak się dzieje?

Wdzięczność we wszystkich formach wiąże się ze szczęściem. Niezależnie od tego, czy mówimy komuś „dziękuję”, czy otrzymujemy to samo od innych, niesie to uczucie czystej satysfakcji i zachęty do dalszego działania. Wyrażanie wdzięczności pomaga w budowaniu i utrzymywaniu długotrwałych relacji, radzeniu sobie z przeciwnościami losu oraz ,,odbijaniu się’’ od nich z siłą i motywacją.

Neuronauka i główne korzyści praktykowania wdzięczności

Liczne badania naukowe nie pozostawiają cienia wątpliwości – praktyka wdzięczności pomaga nam stać się bardziej szczęśliwymi osobami. I dzieje się to ze względu na kilka różnych mechanizmów. Wdzięczność zdaje się być jedną z odpowiedzi na to jak zbudować szczęśliwy związek, dobrze prosperującą firmę i wieść satysfakcjonujące życie.

Wdzięczność zwiększa poziom szczęścia i jakość relacji międzyludzkich

Wdzięczność poprawia relacje międzyludzkie w domu i w pracy (wg. badań Gordon, Impett, Kogan, Oveis, & Keltner, 2012). Związek między poziomem szczęścia, a wdzięcznością jest multiwymiarowy. 

Wyrażanie wdzięczności, nie tylko względem innych, ale także względem samego siebie, sprawia, że ilość pozytywnych emocji jakich doświadczamy wzrasta.

Poprzez zwiększenie uczucia przyjemności oraz zadowolenia, wdzięczność wpływa na poprawę naszego ogólnego samopoczucia, ale także zdrowia fizycznego.

Wniosek? Im bardziej wdzięczni jesteśmy, tym przyjemniejsze i bardziej satysfakcjonujące staje się nasze życie.

Sprawdź także: 25 korzyści praktykowania wdzięczności

Szczęście ważniejsze niż zdrowie?

W ankiecie na temat wdzięczności wśród dorosłych profesjonalistów brytyjski psycholog i ekspert ds. odnowy biologicznej Robert Holden odkrył, że 65 na 100 osób wybrało szczęście ponad zdrowie, chociaż wskazali, że oba są równie ważne dla dobrego życia.

Holden, w swoich badaniach, zasugerował, że podłożem i wspólnym mianownikiem wielu zaburzeń i chorób psychicznych takich jak depresja, nerwica i nadmierny stres jest właśnie brak szczęścia. 

Proste praktyki, takie jak prowadzenie dziennika wdzięczności, mówienie sobie samemu komplementów i pisanie listów wdzięczności potrafi sprawić, że poczujemy się lepiej w bardzo szybkim tempie. 

Praktykowanie wdzięczności wpływa na poprawę jakości kilku kluczowych czynników, które bezpośrednio wpływają na poziom odczuwanego przez nas szczęścia.

Wdzięczność receptą na udany związek?

Co ciekawe, badania wśród par wykazały, że partnerzy, którzy często wyrażali wobec siebie wdzięczność, byli w stanie zbudować trwalsze relacje oparte na wzajemnej trosce i zaufaniu. 

Wdzięczność poprawia stan zdrowia 

O tym, że emocje mają bezpośredni wpływ na nasze zdrowie fizyczne, mówi się coraz więcej. Większość chorób okazuje się mieć podłoże… psychosomatyczne! Nagromadzony stres, złość, żal, gniew, lęk tworzą w naszym ciele blokady i napięcia, które z czasem manifestują się jako choroby.

Okazuje się, że regularna praktyka wdzięczności ,,rozpuszcza’’ stare złogi emocjonalne i pomaga utrzymać życzliwy i empatyczny stosunek do świata. A to bezpośrednio przekłada się na długoterminową poprawę naszego stanu zdrowia. Badania nad ludzką psychiką i zdrowiem z ostatnich dekad dowodzą ogromnemu związkowi między dobrą kondycją zdrowia, a byciem wdzięcznym.

Wdzięczność buduje zaangażowanie wśród pracowników

Okazuje się, że wdzięczność to potężne narzędzie, które pomaga zbudować silny i zgrany zespół.

Wdzięczni pracownicy są bardziej wydajni, zaangażowani i lojalni. Wyrażanie wdzięczności w miejscu pracy czynnością, która pomaga zbudować szczere więzi międzyludzkie i wzmacnia uczucie bliskości (wg. badań Algoe, 2021).

Pracownicy, którzy praktykują wyrażanie wdzięczności, częściej wyrażają chęć podejmowania się nowych zadań i wyzwań, chętniej realizują swoje cele i łatwiej udaje im się pracować w zespole. 

Również managerowie i osoby zarządzające firmą, które czują wdzięczność i zachęcają pracowników do tego samego, mają lepszą zdolność do utrzymania spójności i dobrych morale zespołu, a także osiągają lepszą produktywność. Postrzegają wdzięczność jako narzędzie komunikacji, dzięki któremu każdy może zostać doceniony za wykonaną pracę i poczuć, że pełni ważną rolę w zespole.

Praktykowanie wdzięczności sprawia, że liderzy stają się współczujący, empatyczni, uważni i potrafią wyrażać uznanie względem pracowników.

Neuronauka: jak wdzięczność wpływa na nasz mózg?

Znamy już kilka głównych korzyści praktykowania wdzięczności (jest ich znacznie więcej, ale o tym w osobnych artykułach). Rodzi się pytanie: co takiego robi z nami wdzięczność, że przynosi aż tyle korzyści? W jaki sposób ta jedna emocja może oddziaływać na tak wiele obszarów naszego życia? Z odpowiedzią przychodzi neuronauka. 

,,Wdzięczność jest najzdrowszą z ludzkich emocji.’’

ZIG ZIGLAR

Czy to prawda? Jeśli tak, to dlaczego tak jest?

W starożytności wdzięczność była postrzegana jako coś bardzo ważnego. W kulturze rzymskiej, Cyceron mówił o wdzięczności jako o ,,matce’’ wszystkich emocji. Jednak w obszarze badań neuropsychologicznych jest to dość świeży temat. Dopiero od około 20 lat naukowcy zaczęli badać oddziaływanie tej emocji na nasze samopoczucie (Emmons & McCullough, 2004)

Mechanizm powstawania emocji wdzięczności

Mechanizmy neuronalne odpowiedzialne za powstawanie wdzięczności zaczęły budzić ciekawość badaczy. Badania wykazały, że na poziomie mózgu, uczucie wdzięczności powstaje w prawej przedniej korze skroniowej (Zahn et. al, 2009).

Wdzięczność oraz neurotransmitery

Emily Fletcher, założycielka dużego portalu o medytacji Ziva (zivameditation.com), wspomniała w jednej ze swoich publikacji, że wdzięczność jest naturalnym antydepresantem. Efekty codziennego praktykowania wdzięczności mogą być tak samo duże, jak podczas zażywania leków przeciwdepresyjnych!

Wywołuje uczucie długotrwałego szczęścia i zadowolenia, którego fizjologiczna podstawa leży na poziomie neuroprzekaźników. Kiedy wyrażamy wdzięczność, a także kiedy ją otrzymujemy, nasz mózg uwalnia serotoninę i dopaminę – dwa kluczowe neurotransmitery, które są odpowiedzialne za nasze dobre samopoczucie. 

Świadomie praktykując wdzięczność każdego dnia, możemy pomóc tym ścieżkom nerwowym wzmocnić się i ostatecznie stworzyć w nas trwałe, wdzięczne i pozytywne nastawienie do życia.

Wdzięczność i psychologia społeczna

Wdzięczność ma bez wątpienia aspekt społeczny i jest napędzana relacjami międzyludzkimi. Psychologowie społeczni uważają, że wiąże się to z postrzeganiem tego, co zrobiliśmy dla innych i co inni zrobili dla nas (Emmons & McNamara, 2006).

Według nich wdzięczność jest emocją, która bezpośrednio ukierunkowana jest na budowanie i podtrzymywanie więzi społecznych (Algoe, Haidt i Gable, 2008) oraz wzmacnianie aktywności prospołecznych w przyszłości (McCullough, Kimeldorf i Cohen, 2008).

Wpływ wdzięczności na układ nerwowy

To nie szczęście sprawia, że stajemy się wdzięczni. To wdzięczność czyni nas szczęśliwymi.

Zastanawiasz się – co daje nam wdzięczność? Proste gesty i wyrazy wdzięczności okazywane sobie nawzajem wpływają na nasz mózg, a w szczególności na układ nerwowy. Wpływ wdzięczności na układ nerwowy jest długotrwały (wg. badań Zahn i inni, 2009).

Oprócz stymulowania i zwiększania poczucia miłości do siebie i empatii, wdzięczność w znaczący sposób wpływa na nasze ciało i stany psychiczne takie jak stres, nerwica i depresja.

Wdzięczność uwalnia toksyczne emocje

Układ limbiczny to część mózgu odpowiedzialna za wszystkie doświadczenia emocjonalne. Składa się ze wzgórza, podwzgórza, ciała migdałowatego, hipokampu i zakrętu obręczy. Badania wykazały, że hipokamp i ciało migdałowate (dwa główne obszary odpowiedzialne za regulowanie emocji, pamięć i funkcjonowanie ciała) są aktywowane przez emocję wdzięczności.

To, co nazywamy „emocjami” lub „uczuciami”, to aktywacje nerwowe w obszarach kory nowej mózgu. (wg. badań Moll i inni, 2005). Badanie przeprowadzone na osobach poszukujących porad w zakresie zdrowia psychicznego (np. w trakcie terapii) wykazały, że uczestnicy badania, którzy poza regularnymi sesjami u terapeuty pisali listy wdzięczności lub prowadzili dziennik wdzięczności, wracali do zdrowia psychicznego szybciej, a poprawia ich stanu zdrowia była bardziej wyraźna.

Wniosek? Praktykowanie wdzięczności np. prowadzenie dziennika do autoterapii Wdzięcznopis, sprawia, że terapia działa szybciej i skuteczniej.

Wdzięczność sprawia, że odczuwamy mniej bólu

Badanie przeprowadzone w celu oceny wpływu wdzięczności na samopoczucie fizyczne, wykazało, że 16% pacjentów medycznych, którzy prowadzili dziennik wdzięczności, zgłosiło zmniejszenie objawów bólu i było bardziej skłonne do ćwiczeń i współpracowania przy zabiegu i rehabilitacji pozabiegowej (Emmons & McCullough, 2003).

Głębsze zagłębienie się w przyczynę ujawniło, że regulując poziom dopaminy, wdzięczność napełnia nas większą witalnością, zmniejszając tym samym subiektywne odczucie bólu.

Wdzięczność poprawia jakość snu

Badania wykazały, że przyjmowanie i okazywanie prostych aktów dobroci aktywuje podwzgórze, a tym samym reguluje wszystkie mechanizmy organizmu kontrolowane przez ten obszar, z których sen jest najważniejszym.

Regulacja podwzgórza wyzwalana przez wdzięczność pomaga nam naturalnie każdego dnia uzyskać głębszy i zdrowszy sen. Mózg wypełniony wdzięcznością i życzliwością jest bardziej skłonny do lepszego snu i budzi się każdego ranka wypoczęty i pełen energii (wg. badań Zahn i inni, 2009).

Wdzięczność pomaga w regulacji stresu

Zespół badaczy pod nadzorem McCraty (badanie McCraty & Childre, 2004.)